In het zonnetje praten over leven en dood

Ik weet nu dat ik verder kan leven zonder mijn moeder, dat ik zelfs weer kan genieten van het leven. Maar ik weet ook dat rouw nooit helemaal over gaat. Op herinneringsdagen maar ook op onverwachte momenten kan het gemis en het verdriet ineens weer in alle heftigheid omhoog komen.

Vanuit mijn eigen ervaring, wil ik mensen graag bewust maken van wat rouw omvat en inzicht geven in het stille verdriet dat dus ook jaren later nog aanwezig kan zijn. Helaas heerst er nog een behoorlijk taboe op het onderwerp “de dood” en wordt er lang niet altijd met kinderen over gesproken. Mogelijk omdat het ons zo raakt in onze eigen kwetsbaarheid en ons grootste angst; iemand verliezen.

Maar de waarheid is dat de dood bij het leven hoort. Rouw en liefde zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en daar kun je heel goed met kinderen over praten. Je kunt kinderen leren dat zij na een verlies verdrietig mogen zijn , maar ook dat zij uiteindelijk weer plezier kunnen en mogen hebben in het leven.

Laagdrempelig praten over de dood

Met deze excursie heeft Yarden een prachtig project ontwikkeld, waarbij kinderen op een heel laagdrempelige manier kunnen praten over dit onderwerp. Voorafgaand aan de excursie worden de kinderen op school al voorbereid door middel van een lesbrief en daarbij behorende opdrachten. Dit was ook te merken tijdens de excursie, want er werden goed doordachte vragen gesteld.

Olifantenexpert Marjo Hoedemaker vertelt hoe olifanten leven en hoe zij reageren als er een olifant overlijdt. Toen een babyolifant na de geboorte overleed, zagen de verzorgers bijvoorbeeld dat de olifanten een periode wat minder aten en stiller waren.

De gidsen van dierenpark Amersfoort vertellen hoe de bavianen leven en hoe zij reageren als er een aap binnen de groep overlijdt. Een overleden aapje wordt nog een paar dagen bij de apen gehouden. Ze slepen het overal mee naar toe, tot het moment dat zij het diertje laten liggen. Op dat moment kunnen de verzorgers het overleden aapje wegpakken en wordt het gecremeerd.

Rouw uiten in gedrag

Dieren kunnen niet praten, zij laten door hun gedrag zien hoe zij zich voelen. Eigenlijk doen kinderen precies hetzelfde. Ook bij kinderen uit rouw zich voornamelijk in gedrag. Het is belangrijk dat mensen zich daar bewust van zijn, zodat zij kunnen aansluiten bij wat een kind nodig heeft.

Een van de mooiste momenten van de dag was voor mij het gedeelte waarop de klassen samenkwamen bij verliescoach Josephine de Bont en er  gesproken werd over de dood. Ik vond het mooi om te zien met hoeveel rust Josephine voor de groep stond en hoe zij dit onderwerp op een heel toegankelijke manier met de kinderen besprak.

Eerst werd er gesproken over het verlies van een huisdier en hoe zij afscheid hebben genomen van hun dier en langzaam verschoof de focus naar het verlies van bijvoorbeeld een opa of oma. Alleen de docenten waren tijdens de interactie onderdeel van de groep.

Open en puur

De openheid en puurheid waarmee de kinderen antwoord gaven op de gestelde vragen, raakte mij.  Zij laten zien dat er in alle rust over dit onderwerp gesproken kan worden en dat het tegelijkertijd ook oké is als er wel gehuild wordt. Ik voelde heel duidelijk een bepaalde verbondenheid in de groep. De kinderen kregen alle ruimte om hun verhaal te vertellen en er werd door iedereen met respect op gereageerd.

Het brengt mij bij de vraag: Hoe reageren we zelf als iemand geconfronteerd wordt met een verlies, welke “fouten” hebben we hierin gemaakt, waar hebben we zelf behoefte aan als we verdrietig zijn en spreken we dit eigenlijk wel uit? Zomaar wat onderwerpen die aan bod kwamen en die door iedereen open, eerlijk en met een bepaalde kwetsbaarheid werden besproken.

Dit én onze gezamenlijke missie om het taboe op dit onderwerp te doorbreken, creëerde voor mij een mooie verbondenheid.

In het zonnetje praten over leven en dood; heel eenvoudig  en tegelijkertijd zó waardevol.

Selina van den Brink is officieel kindercoach. Vanuit haar praktijk Vertrouw Kindercoaching richt ze zich onder andere op kinderen en jongeren die geconfronteerd worden met rouw door overlijden.