We gaan dood… allemaal!
De documentaire vertoonde ik op een van de thema-avonden van Yarden en de directievoorzitter van Yarden, Ron Bavelaar, zag de film. Hij vond dat mijn manier van omgaan met de dood overeenkomt met wat Yarden wil uitdragen. Dat is het begin van de samenwerking.
Inspiratiebron
Mijn moeders dood is dus de inspiratiebron van dit alles. Ik heb de volledige vrijheid gekregen bij de ontwikkeling. Vanaf het begin betrok ik er mijn eigen achterban bij. Zij zijn een mooie afspiegeling van de Nederlandse samenleving. Alle culturen, alle leeftijden en alle religies zijn erin vertegenwoordigd. Samen met hen maakte ik de commercial in een groot open rouw-veld.
Het woord dood noemen
Voor mij was het heel belangrijk dat ik het woord dood erin mocht noemen. Dood is een raak woord. Ik ben erdoor gefascineerd. Mijn hele leven al. Misschien omdat ik verschillende mensen heb mogen begeleiden bij hun sterfproces. Niet alleen mijn moeder, maar eerder mijn vriendin Leonoor Muis en al tijdens mijn studententijd was ik buddy van zanger Jan Mesdag die overleed aan aids.
Stervensbegeleiding
Eigenlijk zou ik wel aan stervensbegeleiding willen doen. Ik vind het mooi mensen bij te staan in het sterfproces. Sterven lijkt veel op de geboorte. De vreugde bij de geboorte zou bij het sterven een vorm van dankbaarheid kunnen zijn. Dankbaar over het leven dat je geleefd hebt. We gaan dood, allemaal, zeg ik aan het einde van de commercial. Het is de bevrijdende realiteit. Zo ‘gewoon’ zou het kunnen gaan.
Een mooie dood
Sommige mensen noemen een plotselinge dood of een dood tijdens de slaap een ‘mooie dood’. Maar als de dood niet onverwacht komt, dus als je hem aan ziet komen, is het in mijn persoonlijke leven belangrijk dat ik hem leer accepteren, althans dat ben ik aan het ‘oefenen’. Niet dat ik een doodswens heb! Maar als het zover is, zou ik een volmondig ‘ja’ op mijn lippen willen hebben. Als ik de kans krijg natuurlijk, al is het maar een paar seconden.
De dood wegstoppen?
De reacties op de commercial zijn extreem uit elkaar liggend, en dat lijkt mij gezond. Mensen die het prachtig vinden hoe het is verwoord en verbeeld. Anderen wensen mij “7 meter onder de grond”, zo stond het letterlijk in een Twitter-bericht, dus die zijn minder enthousiast. Iedere reactie vertelt iets over de persoon die hem uit, want iedereen heeft het recht op een eigen verbeelding van de dood. Hoe verhoud je je tot de dood? Kun je volmondig ‘ja’ zeggen als het zover is of stop je het je hele leven weg?
Schrikken van commercial
Sommige mensen schrikken van de commercial. Ineens komt het woord ‘dood’ je huiskamer binnen. Misschien komt de reclame op dezelfde manier over als wanneer je hoort dat er iemand in je omgeving is overleden. Die schok. Je verliest even de controle want je herinnert je de dood van geliefden, of je denkt aan je eigen dood, die je niet wenst. Wat er door je heen gaat is puur gevoel, dat zeker doet schrikken en tegelijkertijd is het de realiteit. Die realiteit hardop te verwoorden, is iets wat mijn vader veel deed. Mijn moeder vond dat naargeestig, mij fascineerde het altijd als kind, als mijn vader daarover sprak. Dat is misschien wat ik doorzet, die gedachte van hem.
Want een ding is zeker. We gaan dood… Allemaal.
Adelheid Roosen is theatermaker en artistiek leider van Zina & Adelheid|Female Economy. Zij heeft voor Yarden uitvaartorganisatie een televisie-commercial ontwikkeld.
Leg uw uitvaartwensen vast
Als u overlijdt, weten uw dierbaren dan wat uw uitvaartwensen zijn? Heeft u er wel eens over nagedacht en uw wensen besproken met uw dierbaren? Als zij weten wat uw persoonlijke wensen zijn bij uw afscheid, biedt dat rust. Voor uzelf én uw naasten.
Ik wil jullie hierbij melden dat jullie reclame echt zeer, maar dan ook zeer slecht overkomt. Als je zo nieuwe mensen bij jullie wilt laten verzekeren, dan zou ik toch aanraden het allemaal wat tactvoller over te laten komen. Natuurlijk gaan we allemaal dood, maar liefst oud en versleten.... en dat gebeurt helaas niet altijd. Ik vind het echt verschrikkelijk om naar uw reclame te kijken en zap het ook altijd weg. Ik moet mijn dochter van 3,5 jaar dit uitleggen, maar uw reclame werkt heel erg tegenstrijdend. Ik ben nooit zo van het reageren op dit soort dingen, maar samen met mijn man heb ik toch besloten u dit kenbaar te maken. Wat u ermee doet, dat is aan uw bedrijf. De vraag is .... levert de reclame het gewenste resultaat op.....
Ook ik vind dit een verschrikkelijke reclame en adviseer u om snel met deze reclame te stoppen.
Ik heb niet snel de behoefte om mijn mening te uiten over een reclame maar deze is voor nabestaande van een overledene allesbehalve vriendelijk en komt heel cru over.
Geachte mevrouw Klijs, ik begrijp heel goed dat u onze reclame niet vriendelijk vindt overkomen. Het is geenszins mijn bedoeling om cru te willen zijn en juist daarom wil ik met u in gesprek. Om te luisteren waarom u deze reclame zo niet vriendelijk vindt.^Anita
Ik vind dit echt een K*t reclame. Ben vorig jaar mijn vader verloren en 5 jaar terug mijn moeder ben nog maar 28. Ik vind dit een respectloze reclame en krijg als ik hem zie een k*t gevoel bedankt hiervoor!! Soms meerdere keren op een dag.
Beste Sharon,
Ik vind het oprecht heel erg, dat u op zo’n jonge leeftijd, al afscheid hebt moeten nemen van zowel uw moeder, als uw vader. Het is zeker niet mijn intentie om u met deze tv-commercial te kwetsen. Als u het op prijs stelt, dan ben ik altijd bereid persoonlijk met u in gesprek te gaan. Ik wens u heel veel sterkte toe voor de komende tijd.^Anita
Ongelooflijk dat u in gesprek wil gaan en niet begrijpt dat deze reclame niet vriendelijk over komt bij mensen die een dierbare verloren zijn
Smakeloos en walgelijk
Tja..de dood, een beladen onderwerp. Jullie brengen het als een feest, voir sommigen zal dat zo zijn, voor anderen heeft het woord dood een andere betekenis. Dubbel in jullie commercial is de flamboyante wijze waarop het neergezet is. Dat maakt het niet integer. Stervensbegeleiding is kijken in de ziel van nabestaanden en zeker kijken en waarnemen bij hen die dit zelf regelen.
Flaboyant past bij Adelheid, maar niet bij het overgrote deel van de Nederlandse bevolking, eaar jullie graag je diensten aanbieden.
Voor mij voldoet deze commercoal daar niet aan. Succes met de volgende spot...denkend san woorden al zielpijn, gemis troost enz.
Nee ik zit niet in de branche maar de dood heeft voor een oeder een betekenis.
Geachte mevrouw, ik dank u voor uw reactie. Dood is een begrip wat voor ieder mens een eigen betekenis heeft. En juist deze persoonlijke betekenis, en daarmee de persoonlijke invulling van een afscheid, is waar het mij om gaat.^Anita
Gefeliciteerd met uw prachtig " verhaal". De diversiteit van rituelen in relatie tot verlies en verdriet, wonderschoon. Adelheid op haar best in tekst, lichaamstaal, en eerlijkheid. We gaan inderdaad allemaal dood.
Geachte mevrouw Rietbroek, dank u wel voor uw reactie. En fijn dat u onze boodschap waardeert. Ik waardeer uw reactie ook, juist omdat u voelt wat de bedoeling van onze tv-commercial is.^Anita
Jullie beseffen volgens mij niet wat deze confrontatie met een mens kan doen. Mijn man (38) is onlangs overleden en ik wordt in het rouwproces hier zo mee geconfronteerd. Er zijn momenten dat je het even van je af kunt zetten, maar vervolgens wordt je er ongevraagd, en op nare wijze, door jullie geconfronteerd. Jullie zouden beter moeten weten. Adelheid heeft een eigenzinnige kijk op zaken, die misschien 20% aanspreekt, maar 80% pijn doet of irriteert. Shokeren kan werken in reclame, maar niet bij zo'n gevoelig onderwerp. Stop er dan mee!
Beste Marjolein,
Dank u wel voor uw oprechte reactie. De keuze voor Adelheid is juist ontstaan, doordat zij op haar ‘eigen’ wijze met het verdriet van haar moeder omgaat. En omdat Yarden de dood meer bespreekbaar wil maken. Het is dus absoluut niet mijn intentie om door deze tv-commercial u te kwetsen of te confronteren met het verlies van uw man. Mijn oprechte excuus als u dit zo ervaart. Ik wens u heel veel sterkte met dit verlies.^Anita
Ik ben meer dan 40 jaar uitvaartverzorger en pleit al jaren voor een terughoudend reclame voor uitvaart- ondernemingen en verzekeraars. Confronteer mensen niet met de dood als ze gezellig op de bank zitten, aan het sporten zijn of naar de bioscoop gaan. Dat werkt naar mijn idee alleen maar averechts of je moet het gezegde aanhangen "Het geeft niet hoe ze over mij praten, als ze maar over mij praten. "
Ook ik vind het een vreselijke reclame! Ja we gaan allemaal dood. Dat besef is er heus wel! Alleen hoeven we daar niet dagelijks of zelfs meerdere keren per dag aan herinnerd te worden. Er is genoeg ellende in ieders leven. Laat dan dat momentje op de bank niet ook nog verpesten. Voor kinderen is jullie reclame ook té confronterend en vooral voor de mensen die (net) een dierbare hebben verloren.
Jullie zien hier alleen al hoe de mensen reageren, niet positief! Stop er dus mee ipv eenieder aan te bieden om in gesprek te gaan, wat heeft zo'n gesprek voor meerwaarde??
Geachte mevrouw Schoenmakers, uit uw reactie is voor mij duidelijk, dat u zich ergert, aan alles wat wij doen en zeggen. Ook als ik u aanbied met u in gesprek te gaan, is dit uw reactie. Dit spijt mij oprecht.^Anita
Ja precies dood gaan we allemaal
maar of het zó erg benoemd moet worden integraal
is voor mij toch een raadsel en raar idee
misschien zitten er veel mensen er niet mee
ernaar toe leven is volgens mij als de kleuterjaren
je doet juist nog een hoop vergaren
hoe mensen kunnen zijn
soms valt het tegen maar ook soms fijn
ach wat is die korte tijd in dit aardse bestaan
gewoon diep nadenken en weet verder te gaan
mijn ziel kan weer tot rust komen
geen lage meer maar ook geen hoge bomen
Ik heb in mijn leven aan menig kist gestaan. Van het kistje van een 18 maanden oud tot een kist van een 96 jarige en iedere leeftijdscategorie die daar tussen ligt. Ik mij dus er terdegen van bewust dat de dood een onvermijdelijke factor is. Ben ik bang voor de dood? Nee. Ondanks het feit dat zowel ik als mijn vrouw in het afgelopen jaar te horen hebben gekregen dat we ongeneeslijk ziek zijn proberen wij, en met ons de rest van lonze famillie, de tijd die ons nog resteerd zo goed en onbezorgd als mogelijk door te komen. Uiteraard iukt dit de ene dag wat beter dan de andere. Maar wat zeker niet helpt is IEDER UUR er aan herrinerd worden dat voor ons beide het moment sneller nadert dan verwacht. Dat geld voor ons maar in nog veel grotere mate voor onze kinderen en klein kinderen. We praten hier niet over af en toe geconfronteerd worden, nee, we praten over na genoeg IEDER UUR en ONGEVRAAGT!! Als ik behoefte heb aan een poëtisch insicht over de dood koop ik wel een dichtbundel welke ik op zelf gekoze tijden in kan zien. Ik hoef daarvoor niet Adelheid haar ‘eigen’ wijze ieder uur door de strot geschoven te krijgen.
Wat betreft mijn kinderen en klein kinderen heeft U al zo'n 21 potentiele klanten verloren. En vergis U niet zoals ons zijn er nog duizenden gezinnen die in een dergelijke situatie leven, die door Uw reclame geen kans krijgen om ook maar even een paar uur zorgeloosheid te ervaren. Namens ons allen, BEDANKT.
U maakt ons leven nog een stukje zwaarder dan hij al is.
Uw reclame is smakeloos, respectloos, ondoordacht en getuigd van weinig of geen menselijk inzicht.
En nee, U hoeft geen gesprek met mij aan te gaan. Zols ik al zei, ik ben niet bang voor de dood, maar wt voor leven heeft iemand als hij ieder uur met zijn of haar dood wordt geconfroteerd dan wel met de dood van een naaste?
Stop deze reclame, U beseft niet wat U hiermee aanricht.
Ik vind deze reclame leuk
Een reclame waar ik mij aan erger.
'Mam had Alzheimer en wist zich geen wens te herinneren'
Heeft mam altijd al Alzheimer gehad of is men te laks geweest er eerder over te spreken.
Wij hebben met ons mam hierover gesproken nadat pap was overleden en haar wensen waren heel duidelijk.
Zij heeft overigens geen Alzheimer gehad maar zat in de zgn. Wet van Murphy.
Wij hebben zelf onze wensen al vastgelegd (nee, niet via Yarden) Deze hadden zich namelijk door deze reclame al buiten beeld geplaatst.
Geachte mevrouw,
Wat mooi om te lezen dat u al op tijd met uw moeder over haar uitvaartwensen heeft gesproken. Onze commercial vertelt Adelheid Roosens haar verhaal. Het is inderdaad zo dat Adelheid niet wist wat haar moeders wensen waren. Na het overlijden van haar moeder heeft ze het hier erg moeilijk mee gehad. Ze geeft regelmatig lezen voor Yarden Vereniging waarin ze het hele verhaal van haar moeder vertelt. Kijk in onze agenda of er een bijeenkomst bij u in de buurt is: https://www.yarden.nl/vereniging/agenda.htm
Ik vind het ook mooi om te lezen dat u zelf uw wensen heeft vastgelegd. We willen mensen met onze reclame oproepen dat ook te doen. Er zijn namelijk erg veel mensen die dat niet doen. Vanuit ons werk merken wij namelijk dat nabestaanden het heel fijn vinden als de uitvaartwensen van de overledene bekend zijn.^Hendrik-Jan
Nu heb ik altijd iets gehad tegen reclames waarbij op subtiele wijze basisangsten worden uitgebuit om producten te verkopen. Neem bijvoorbeeld de subtiele boodschap van de Postcodeloterij: "Neem ons product af, want anders winnen je buren straks geld en jij niet!"
Deze reclame past ook in dat rijtje:
Adelheid: 'Mijn moeder had Alzheimer en wist zich geen wens meer te herinneren.' Dus maakte ze een documentaire over het sterfproces van haar moeder waarin 'Mam' in al haar naakte kwetsbaarheid aan de hele wereld getoond werd.
Met andere woorden: "Leg je sterfwensen (bij ons) vast, want anders doen je nabestaanden iets dat je ECHT niet wilt".
De indringende manier waarop Adelheid vervolgens ons nog toespreekt met "we gaan dood, allemaal!" duwt dit dreigement nog eens extra hard bij ons door de strot.
Ik begrijp de bezwaren van de mensen tegen deze reclame volledig. Al zijn veel mensen zich niet bewust van de bedreiging die op subtiele wijze wordt geuit.
Het vervelende van het leven is, dat de dood erop volgt. Wij zij geneigd de dood te verstoppen, maar het is echt onlosmakelijk aan het leven verbonden.
Natuurlijk zijn er ziekten, die we allemaaliet hopen te krijgen en waarvan we vinden, dat ze zo onterecht iemand worden aangedaan. Dat is eens te meer een reden de angst voor de dood tegemoet te treden. Niet ontkennen, maar ermee om leren gaan, zoals Adelheid dat deed.
Geen vreselijke reclame,m aar juist een aansporing tot overdenking. Goede reclame.
Zet je wel aan het denken, de dood. Blijft een bijzonder iets.
Fraai, al die negatieve reacties op iets dat in essentie iets moois is. Maar schoonheid al dan niet kunnen zien, hangt op de persoon van de waarnemer. De reacties laten zien dat de mensen zich maximaal haasten om aanstoot te nemen en dat te uiten, maar ook dat ze volkomen nalaten te luisteren. Want dat is de reden waarom we maar één mond en wel twee oren hebben. Luisteren is moeilijker dan uiten. Adelheid beschrijft genoeg categorieën waar mensen zich in thuis kunnen voelen: de optie de dood te haten zit daar ook bij. Maar in plaats zich herkend te voelen in categorie 1 ('de dood haten'), haast men zich om zich beledigd te voelen omdat men niet in de overige categorieën past (waaronder: 'de dood omarmen'). Direct herinnerd worden aan (je eigen) sterfelijkheid zou te erg zijn. Wijsheid is nog altijd geen onderwerp op school. Het houdt op bij kennis. Het Boeddhisme leert dat je pas echt aan het leven kunt beginnen als je klaar bent met de dood. Die wijsheid is aan veel Nederlanders niet besteed.