Ereveld vol Leven…

Van iemand zoals jij
Met idealen en toekomstdromen
Vol energie om iets te betekenen
Geliefd door vrienden en familie

Er is één belangrijk verschil:
Zij stierven in oorlog
En jij kunt leven in vrijheid
Vandaag krijgen zij een gezicht
Met groot respect en waardering

Vandaag eer je hen

Dit gedicht staat in het boekje ‘Ereveld vol Leven – herdenking 2017’. Honderden oorlogsslachtoffers krijgen tijdens de herdenkingsbijeenkomst Ereveld vol leven een gezicht doordat ze worden herdacht door leeftijdsgenoten. Wij omarmen deze nieuwe manier van herdenken en ondersteunen Ereveld vol Leven met vrijwilligers en representanten.

Ellende van oorlog

De weergoden weerspiegelen de ellende van oorlog. Het regent en regent, stoelen zijn nat, kleding is nat, een paraplu is niet voldoende. Maar de nabestaanden, de bezoekers, de representanten en wij, wij zijn er.

Onze vrijwilligers rijden in golfkarren nabestaanden rond. We zorgen voor warme koffie en een versnapering, als je het even te koud hebt. We verwijzen bezoekers, maar maken ook stoelen droog, zodat een weduwe nog enigszins op een droge stoel kan zitten.

En Joke Goudswaard schrijft in haar gedicht: ‘Ereveld vol Leven. ’t Verlangen om van een tijd, getekend door geweld, een toekomst van hoop te maken. Een project dat in het herdenken van vroeger en nu verbindt. Een kring van levenden en doden, die elkaar – over de graven heen – de hand reiken. Een taal van vrede wordt zichtbaar.'

Oorlogsverhalen

Terwijl ik daar zo rondloop in een regenjack en schoenen vies van de modder, hoor ik de verhalen. Bijvoorbeeld van de familie Wijler. Een joodse familie, vader was leraar frans aan de HBS in Apeldoorn. En in de zomer van 1942 besloten hij en zijn vrouw, dat zij als gezin gingen onderduiken, op twee adressen. De ouders in Apeldoorn en de twee dochters, 18 en 21 jaar, Rose en Martha in Epe. En zij hielden contact door middel van een geheime correspondentie in briefvorm.

Op enig moment in januari 1943, stopte de briefwisseling abrupt en bleken de dochters te zijn verraden. Zij bleken op 21 januari 1943 te zijn vergast. Het verdriet voor de ouders was ondraaglijk, het leven zonder hun dochters was zinloos geworden. En zij doen hun trouwringen af, laten deze met een briefje achter op hun onderduikadres en lopen gezamenlijk het Apeldoorns kanaal in en verdrinken.

Verschrikkingen

Bij deze 4 graven zie ik mensen in de leeftijd van deze familie achter de grafsteen staan. Dan huilt mijn hart. Dan voel je de verschrikking van oorlog en wat dit doet met mensen. Met hun nabestaanden.

Indrukwekkend is de symboliek rond de lege stoelen, de opengevallen plekken. Tijdens de officiële start van de herdenking bij de kapel, zitten alle genodigden, aanwezigen en representanten op de natte stoelen op het grasveld voor de kapel.

Opengevallen plaatsen

Dan worden de militairen en representanten gevraagd op te staan en hun plaatsen achter de graven in te nemen. Dan zie je symboliek van de opengevallen plaatsen door oorlog en geweld. En voel je de leegte van de vader, de zoon, het gezin dat ons ontvallen is. Naast de kippenvel door de kou, regen en het doorweekt zijn, voel ik nu een kilte rond mijn hart.

Dit gemis is voelbaar en zichtbaar. Als mens ben ik trots en blij dat wij dit prachtige initiatief omarmd hebben. Dit jaar met mensen en aandacht. En volgend jaar hoop ik met veel meer.

En als Sjors van der Panne, het lied ‘laat gaan’ zingt bij de onthulling van de 7 kruizen, ter ere van de 7 erevelden op Java. Dan voel ik het weer, die kou rondom mijn hart, maar anderzijds, de verbinding met elkaar, waardoor je voelt dat dit project een project van hoop, van toekomst kan zijn. Dank jullie wel.

Meer rouwgedichten

Anita van Loon is Manager Verenigingszaken bij Yarden. Ze heeft als vrijwilliger meegewerkt bij het Ereveld vol leven op 1 mei. Op deze dag werden de slachtoffers van oorlog en geweld herdacht bij het Ereveld Loenen.