De realiteit van het sterven
Van groot belang was ook: hoe gaan we in Nederland om met de dood? Doen we dat werkelijk samen? Hoe gaan andere culturen en religies met de dood om en wat weten we van elkaar? Hoe kun je elkaar troosten in plaats van oordelen, als je een ritueel ziet dat je niet kent.
Verre landen
Ik heb veel alleen gereisd, naar verre landen. En ook veel naar het Midden Oosten en Azië, in de jaren ’80 al. Zo zat ik in India ooit aan de oever van de Ganges. Via enorme stenen trappen loop je de rivier in. Op die trappen kookten mensen eten, doen ze de was of dalen ze het water in om te baden. Ik zat op één van de stenen trappen op een verhoogd bankje.
Dat bankje bleek de lijkverbrandingsplek. Op zachtmoedige wijze werd mij verzocht ietsje op te schuiven. Nee, ik hoefde niet op te stappen, nee integendeel. Fijn als ik wilde blijven en de lijkverbranding mee zou maken.
Intiem moment
De overleden dierbare werd in doeken gewikkeld en verbrand, waarna ze hem lieten afdrijven op de rivier. Ik zag het zo gebeuren. Het was intiem, en de familieleden gebaarden dat ik het hele ritueel mocht blijven zitten. De dood is daar veel meer onderdeel van het dagelijks leven dan bij ons.
Ongeorganiseerd
Het zag er –zoals wij het zouden beleven- ongeorganiseerd uit. Maar dat was het helemaal niet. Het verschil was, in dit land bestond er geen behoefte aan scheiding. In Nederland komt de ene uitvaart niet in aanraking met de volgende. Hier stonden een aantal families met een overledene aan de oever van de rivier en wachtten rustig op hun beurt. Ze waren daardoor betrokken bij elkaars dood want alles gebeurt in het openbaar. Iedereen mag daar deelgenoot van zijn.
Andere beleving van de dood
Ik was daar erg van onder de indruk. Ik vond het ontroerend om te zien dat in die samenleving de dood gedeeld wordt. Het was heel troostrijk. Wij vinden dat hier heel oncomfortabel, maar het is een andere beleving van de dood. In India hoort de dood meer bij het leven. Wij zien het meer als een persoonlijke aangelegenheid. En we hechten aan onze manier van ingetogenheid.
De dood bespreekbaar maken
Yarden wil de dood bespreekbaar maken vanuit alle verschillende culturen en religies die er in Nederland zijn. En dat is een groot goed in deze tijd. In onder andere India werd mij duidelijk hoe verschillen de schoonheid vormen. Dat er zoveel te ontdekken valt. Waar de dood in India echt deel uitmaakt van het leven, is de dood bij ons vaak nog onbespreekbaar of omfloerst. Dus laten we afscheid nemen van het leven, in waardigheid, ieder op haar of zijn manier.
Adelheid Roosen is theatermaker en artistiek leider van Zina & Adelheid|Female Economy. Zij heeft voor Yarden uitvaartorganisatie een televisie-commercial ontwikkeld.
Voor iedereen een passende uitvaart
Een uitvaart vertelt veel over iemands leven. Niet alleen zegt het iets over iemands religie of cultuur. Ook de achtergrond is belangrijk, bijvoorbeeld of de overledene van voetbal hield of motorrijden. Voor Yarden staat een goed en waardig afscheid voorop dat recht doet aan de wensen van de overledene en nabestaanden.
Mooi zoals men in indië met de doden omgaan . 17 jaar geleden heeft yarden de uitvaart van mijn man verzorgd. In een woord prachtig zoals dat ging. 1 jaar later mijn schoonmoeder niets dan lof
Wat een prachtige, indrukwekkende televisiespot met Adelheid Roosen.