De overledene gaat terug naar huis

Vervolgens gaan we met een aantal dienaren (dinari) langs om de wensen voor het afscheid en de bewassing met de familie te bespreken. Zo vragen we bijvoorbeeld in welke kleding ze de overledene tijdens het afscheid graag willen zien. De een wil in traditionele kleding begraven of gecremeerd worden, een ander wil bijvoorbeeld een bruidskostuum of lijkwade aan.

Daarnaast hebben we het met de familie over de soorten rouwverwerking, liederen en gebeden die ze willen horen. Ook kunnen we helpen met het zoeken naar een uitvaartbegeleider.

Bewassing

Als aflegvereniging is de bewassing veruit het belangrijkste ritueel dat we uitvoeren. Er zijn tussen de vijf en negen dinari aanwezig en iedereen heeft een eigen taak. De een zorgt voor de kleding, de ander voor het balsemen en weer iemand anders let op het totaalplaatje. De rituele bewassing is om de overledene voor te bereiden op zijn laatste reis naar het hiernamaals en moet dus zorgvuldig en met liefde worden gedaan.

In het algemeen gelooft de Afro-Surinaamse gemeenschap niet dat de dood het einde is. We geloven in het hiernamaals: de overledene gaat terug naar ‘huis’.

Tijdens de bewassing zingen we rouwliederen en zeggen we gebeden op die de overledene kracht geven om de reis naar huis te maken. Het zingen heeft drie functies: we nodigen de geest van God uit, troosten er de familie mee en brengen de overledene ermee tot rust waarna hij aan zijn reis naar huis kan beginnen. Elk ritueel dat we uitvoeren, heeft een eigen lied. We zingen over verlies, liefde, danken en troosten.

Tevredenheidstoets

Als de bewassing voltooid is, komt de familie binnen voor een tevredenheidstoets. Dan vragen we bijvoorbeeld of oma Wiesje naar wens is bewassen, mooi gemaakt is en of de kleding en hoofdtooi goed zit. Het mooiste compliment vind ik als we te horen krijgen dat het net lijkt alsof oma slaapt. Een vredig afscheid voor de familie is heel belangrijk.

Op de dag van het afscheid is er vaak nog een kleine plechtigheid voor de familie in het rouwcentrum en daarna gaat de familie naar de begraafplaats of het crematorium waar de rest van de vrienden en kennissen wacht. Vaak wordt er in een lange stoet afscheid genomen van de overledene en wordt de kist met Afro-Surinaamse dragers en Bazuinkoo muziek dansend naar de laatste rustplaats geleid.

Na het afscheid volgt de rouwperiode. Op de achtste dag na het overlijden (aiti dey) is er vaak een bijenkomst bij de familie: dit wordt het dodenhuis (dede oso) genoemd. Een herinneringsmoment voor familie en vrienden. Hierbij geloven velen dat de ziel van de overledene en andere overleden familieleden aanwezig zijn. Ook wordt er weer veel gezongen en gebeden. Na zes weken (siksi wiki) wordt er opnieuw een rouwbijeenkomst bij de familie gehouden. Dit sluit de eerste periode van zware rouw af.

Bevoorrecht

Ik voel me bevoorrecht dat ik troost mag bieden aan de familie en dat ik mag bijdragen aan de veilige reis naar huis. Ook in onze cultuur behoort het afleggen van de doden tot een van de werken van barmhartigheid. Ons ‘loon’ is dat we telkens weer de aanwezigheid van God mogen voelen. Mooier kan het niet. Zelf vind ik het dan ook altijd bijzonder dat ik de laatste zorg aan iemand mag verlenen. Ik heb tientallen bewassingen meegemaakt, maar elk afscheid is anders. Prachtig dat ik het mag doen.

Voor iedereen een goed en waardig afscheid bereikbaar maken, rekening houdend met ieders cultuur, religie en achtergrond. Dat is wat Yarden haar leden belooft. Ricardo Lemmer is voorzitter van de Federatie Surinaamse Aflegverenigingen Nederland en vertelt over de rituelen uit de Surinaamse cultuur.

Voor iedereen een goed en waardig afscheid bereikbaar maken, rekening houdend met ieders cultuur, religie en achtergrond. Dat is wat Yarden haar leden belooft. Ricardo Lemmer is voorzitter van de Federatie Surinaamse Aflegverenigingen Nederland en vertelt over de rituelen uit de Surinaamse cultuur.