Heimwee met een glimlach

Islamitische culturen

Goed doen in naam van de overledene, dat is in de islamitische cultuur een heel belangrijk onderdeel van het herdenken. In een overlevering van de profeet wordt het volgende gezegd: ‘Wanneer de mens sterft, houden zijn daden op, behalve drie: een doorlopende liefdadigheid, kennis waar anderen nog van kunnen leren, of een oprecht kind die smeekbeden voor hem verricht.’ Tijdens belangrijke dagen, zoals het Offerfeest wordt daarom ook een offer gebracht namens de overledene.
Ook worden er een aantal herdenkingsbijeenkomsten gehouden zoals veertig dagen na het overlijden. Hierbij wordt uit de Koran gereciteerd en verhalen gedeeld. Traditioneel gebeurt dit zonder de naam van de overledene te noemen om de directe naasten niet nog meer verdriet te doen. Maar herdenken kan op veel meer momenten, bijvoorbeeld op vrijdag, de heilige dag binnen de islam of tijdens de dagelijkse gebeden. Iedereen is hier vrij in, herdenken mag op de manier die het meest troost biedt.

De Afro-Surinaamse gemeenschap

‘Waar de dood is, moet ook gelachen worden’, is een bekend Surinaams gezegde. Niet alleen de begrafenissen zijn vaak uitbundig, ook tijdens de zogeheten compassiebijeenkomsten wordt niet alleen gehuild, maar ook gelachen om grappige anekdotes, gegeten, gedanst en gezongen. Het doel is om het voor de nabestaanden wat gemakkelijker te maken om over hun verdriet heen te komen. Als de familie gelooft dat de overledene zal doorleven als geest, wordt deze tijdens zo’n bijeenkomst begeleid naar het hiernamaals.
Niet zelden spelen winti’s een rol in de herdenkingsrituelen, met name bij boscreolen. Winti’s zijn bovennatuurlijke wezens die door A Nana (de God der Goden) zijn geschapen. Winti-aanhangers houden een jaar na het overlijden een laatste bijeenkomst. Hierbij roepen ze hun voorouders op en wordt de winti gescheiden van de overledene om vervolgens over te gaan naar een ander.

Joodse rituelen

Volgens het jodendom behoort het leven de mens toe en is wat er na de dood komt in handen van God. ‘Troost uw vriend niet, zo lang zijn dode voor hem ligt’, is een voorschrift uit de joodse traditie. Troosten mag dus pas na de begrafenis, in de rouwweek, de sjiwwe. Dit is een heel intensieve periode van rouw in een speciaal klaargemaakt rouwhuis waar de nabestaanden een week doorbrengen. De dertig dagen daarna scheren de mannen zich niet en gaan nabestaanden niet naar feesten.
Een jaar na het overlijden wordt meestal een eenvoudige grafsteen bijgezet waarbij de hele gemeenschap aanwezig is. Daarna bidden de nabestaanden elk jaar op de joodse sterfdatum voor de overledene. Daarbij steken ze een bijzondere kaars aan en gaan naar het graf.
Ook tijdens de de belangrijkste feestdag, de Jom-Kippoer of de Grote Verzoendag, worden overleden dierbaren herdacht. Op deze dag beslist God over het lot van de mensen in het komende jaar en wordt spijt betuigd voor verkeerde daden. Het is dan verboden om te eten, te drinken, seks te hebben en je te wassen. De Jom-Kippoer wordt afgesloten met een speciaal herdenkingsgebed.

Het hindoeïsme

Hindoes geloven in reïncarnatie. Zij zien het lichaam als een tijdelijk huis voor de onsterfelijke ziel. De ziel keert na de dood terug naar de bron om na verloop van tijd in een ander lichaam te worden wedergeboren. Het uiteindelijke doel van iedere ziel is het eeuwige goddelijke (brahmaan).
De Pitra Paksha in september of oktober is in het hindoeïsme een goede periode om overleden dierbaren te herdenken. Dit gebeurt vooral op de laatste dag als het nieuwe maan is. Volgens de religieuze voorschriften behoren de herdenkingsrituelen tot de taak van de oudste zoon. Daarom is het belangrijk voor hindoes om een zoon te hebben. De zoon en de priester brengen de zielen van dode familieleden offers in de vorm van bloemen, water en drie ballen van rijstmeel. Een rijstbal wordt in het water gegooid om de god van de maan te eren. De tweede rijstbal wordt opgegeten door de echtgenote van de zoon om de goden te vragen om nakomelingen. De derde rijstbal wordt verbrand als gift in de hoop op geluk en voorspoed.

Meer lezen? Kijk op Rouwrituelen.nl.

De Herinneringsweken zijn van 25 oktober t/m 9 november
Op Yarden.nl vindt u de Herinneringsbijeenkomsten bij u in de buurt.