Erfenis verdelen? 10 tips om ruzie te voorkomen
Volgens een artikel in de Volkskrant Erfenis? Dat leidt steeds vaker tot rechtszaken en familiebreuken stijgt jaarlijks het aantal rechtszaken rondom erfenis en nalatenschap. Hoogleraar familievermogensrecht Wilbert Kolkman van de Rijksuniversiteit Groningen deed in 2016 onderzoek naar het aantal rechtszaken over erfrecht. In 2015 procedeerden maar liefst 8 keer zoveel Nederlanders over erfenissen in vergelijking met 2003.
Familie ruzies bij de verdeling van een nalatenschap
Dat conflicten over een nalatenschap steeds vaker uitlopen op serieuze bonje heeft verschillende redenen. Zo is Nederland steeds welvarender geworden; er is dus meer geld gemoeid met de verdeling van erfenissen. Ook worden Nederlanders steeds mondiger. Erfgenamen nemen minder gauw genoegen met wat een notaris of advocaat zegt. Het gevolg: ze stappen sneller naar de rechter.
Een andere verklaring is dat steeds meer nakomelingen de zorg voor oudere familielieden op zich nemen. Dat kan bij het verdelen van de erfenis gemakkelijk tot scheve ogen leiden. Vooral broers en zussen maken steeds vaker ruzie over de erfenis. Dat heeft in de meeste gevallen weinig te maken met hebberigheid. Het gaat vooral om emoties en gevoelens; de plek in de familie en hoe de relatie van iemand is met de overledene. Voelt hij of zij zich achtergesteld. Of heeft hij of zij het idee dat zijn broer of zus altijd is voorgetrokken. Dat zijn emoties en gevoelens die weinig te maken hebben met geld.
Meer dan de helft van de Nederlanders heeft daarom geen contact meer met een of meer familieleden. Dat blijkt uit een onderzoek uit 2016 uit van Netwerk Notarissen. Meestal gaat het om broers of zussen. De belangrijkste reden voor het verbreken van de relatie(s): geld (erfenissen en leningen).
Hoe verdeelt u de erfenis zo dat alle nabestaanden tevreden zijn? Kortom, hoe zorgt u ervoor dat de kans op ruzie binnen de familie bij het verdelen van de erfenis zo klein mogelijk blijft?
Een sterfgeval in de familie of naaste omgeving blijkt vaak gecompliceerder en emotioneler dan vooraf wordt ingeschat. Hier volgen enkele tips die u wellicht helpen bij de verdeling van de nalatenschap en erfenis van uw overleden dierbare.
1. Erfenis verdelen? Probeer onterven te vermijden
Hoewel onterven minder vaak gebeurt dan de meeste mensen denken, gebeurt het nog altijd. Een ouder kan zijn kind in zijn testament onterven. Toch kan het kind dan een deel van de erfenis van zijn ouder opeisen. Dat deel is de legitieme portie waarop het kind altijd recht heeft. De legitieme portie bestaat alleen uit geld. Het onterfde kind kan het geld pas opeisen na overlijden van de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner. Dit geldt ook voor een partner met wie de overledene samenwoonde en een samenlevingsovereenkomst had. Naaste familieleden zoals de echtgeno(o)t(e), de kinderen en de ouders hebben recht op een minimaal erfdeel dat ook de erflater hen niet kan ontnemen. Dat geldt overigens niet voor broers en zussen.
Het minimaal erfdeel wordt ook wel wettelijke reserve of ‘reservatair erfdeel’ genoemd. Onterven is vaak de grootste bron van conflicten. De onterfde zal er zich maar zelden bij neerleggen. In de meeste gevallen zal de onterfde zijn reserve opeisen en eindigen dergelijke conflicten voor de rechtbank.
2. Testament opstellen en verdeling over meerdere kinderen
Om alles in goede harmonie te laten verlopen, is het de beste optie om alle erfgenamen als gelijke te behandelen. Wanneer 1 kind u bijzonder dierbaar is, bijvoorbeeld omdat hij of zij altijd voor u klaarstaat, dan is het misschien een goed idee om een schenking te doen bij leven. Op deze manier is de verdeling van de erfenis onder de andere kinderen geen aanleiding voor conflict of discussie.
3. Hoe meer u schriftelijk vastlegt over uw nalatenschap hoe minder ruzie
Om ruzies tussen uw kinderen of andere erfgenamen te voorkomen is het handig om zoveel mogelijk vast te leggen op papier. Dat kan bijvoorbeeld in een testament. Het is verstandig om zo min mogelijk vage mondelinge beloftes te doen. Er is minder kans op discussie als alles duidelijk op papier staat.
Zorg er ook altijd voor dat uw testament actueel is. Check bijvoorbeeld om de 5 jaar de inhoud van uw testament. Klopt alles nog? Zijn er belangrijke veranderingen in uw persoonlijke situatie of leven geweest? Zo heeft een scheiding consequenties voor de verdeling van de erfenis. Dat geldt ook voor het huwelijk van uw zoon of dochter. Of de geboorte van een kleinkind. U leest meer over belangrijke veranderingen in uw leven en een testament in Yarden blog Testament opstellen, wanneer doe je dat?
4. Heeft u waardevolle spullen? Maak een lijst en bespreek dit met uw erfgenamen
Het klinkt misschien wat raar om bij leven over uw waardevolle bezittingen te praten met uw erfgenamen. Toch kan het bespreekbaar maken van dit soort onderwerpen ruzies binnen de familie voorkomen.
Overleg daarom van te voren met de erfgenamen of ze waarde hechten aan bepaalde zaken en maak hiervan een lijst. Bespreek met alle erfgenamen gezamenlijk op welke manier de spullen worden verdeeld. Betrek iedereen hierbij. Er zijn een heleboel mogelijkheden om dit doen. U kunt bijvoorbeeld samen met uw familie door het huis te lopen en de spullen onderling verdelen. Of u laat uw erfgenamen op basis van een lijst intekenen wie wat graag zou willen hebben.
Vaak ontstaat er onenigheid over waardevolle spullen waar meerdere erfgenamen aanspraak op willen maken. Verloten van deze spullen is dan mogelijk een oplossing. Komen jullie hier als familie niet uit? Laat deze spullen dan binnen de familie rouleren. Zo heeft iedereen er wat aan!
5. Leg de verkoop van uw inboedel vast in een testament
Denkt u dat ondanks alle voorzorgsmaatregelen onenigheid zou kunnen blijven bestaan over de verdeling van de inboedel? In uw testament kunt u laten vastleggen dat uw inboedel na uw overlijden verkocht moet worden. Als er dan een familielid is die toch een bepaald schilderij of een waardevol bezit wil hebben, dan zal hij de anderen moeten ‘uitkopen’.
6. Kies zelf een executeur of gevolmachtigde die de erfenis verdeelt
Kies zelf een executeur (die benoemt u in uw testament) die de erfenis moet gaan regelen en verdelen. Erfgenamen hebben dan minder kans op discussie. Zij komen alleen om de erfenis in ontvangst te nemen. Het is belangrijk dat u deze persoon vertrouwt. Dathij of zij handelt uit uw wensen en niet uit eigen belang. Het kan bijvoorbeeld een familielid, vriend(in) of notaris zijn die onafhankelijk is.
De excecuteur:
is in staat om alle erfgenamen goed op de hoogte te houden van wat er precies gebeurt;
betrekt alle erfgenamen in het proces;
communiceert open en eerlijk met de erfgenamen: een afwikkeling kan wel tot een jaar duren voor het volledig is afgewikkeld.
7. Betrek partner en schoonfamilie niet bij de erfenis
Laat schoonfamilie en partners thuis. Betrek ze zo min mogelijk bij de erfenis, zodat er niet nog meer ruis ontstaat op (emotionele) momenten.
8. Praat met elkaar
Als er onenigheid ontstaat bij de verdeling van de inboedel, is het belangrijk dat de erfgenamen met elkaar blijven praten en elkaar vragen stellen. Ruzies omtrent de erfenis vertragen de afwikkeling. Als erfgenamen bereid zijn om wat water bij de wijn te doen, kunnen problemen veel sneller worden opgelost. Als 1 iemand zegt ‘ik hoef niets’, doe dan extra je best hem of haar erbij te betrekken.
9. Onafhankelijke makelaar of taxateur
Wil je bepaalde zaken of onroerende zaken op waarde laten schatten? Schakel dan een onafhankelijke makelaar of taxateur in. Vraag bij twijfel een second opinion aan.
10. Verkoop woning tegen marktconforme prijs
Vaak is het erven van een ouderlijk huis de oorzaak van de grootste discussie. Want wie van de erfgenamen gaat er wonen? Als uw zoon of dochter graag het huis graag wil hebben, zijn veel ouders geneigd om het huis voor een zacht prijsje te verkopen. Op die manier benadeelt u echter uw andere kinderen. Wilt u ruzie rondom de woning voorkomen? Verkoop uw huis dan voor een prijs die past bij de actuele woningmarkt.
Meer weten over erven en nalatenschap
Wilt u meer weten over erven en nalatenschap? Yarden Vereniging organiseert jaarlijks meerdere bijeenkomsten over erfrecht en nalatenschap door heel Nederland. Nuttige informatie vindt u ook op de volgende websites:
Goede informatie over mogelijke problemen bij het verdelen van een erfenis. Wel verwacht ik van een organisatie als Yarden dat men foutloos Nederlands kan schrijven. Dus niet 'hij verdeeld' en als voltooid deelwoord'verdeelt'gebruiken. Laat uw informatie even corrigeren door iemand die wel foutloos schrijft.
Sommige goed bedoelde tips gaan niet werken. Hier een voorbeeld:
Oma heeft een oud schilderij, weinig waard in geld, maar haar kleinzoon
heeft altijd aangegeven dat hij later als aandenken dit wil hebben.
Oma maakt een testament, waarbij zij ook vermeld dat dat schilderij voor die
kleinzoon is als zij overlijdt. Oma overlijd, Haar kinderen "weten niet" dat
die kleinzoon in dat testament staat, en laten een kringloopbedrijf het huis
leegruimen, want dat moet nu eenmaal binnen zoveel dagen. Twee weken
krijgt die kleizoon van een notaris bericht dat hij dat schilderij erft.
Echter dat is al twee weken eerder door familie op laten halen door een
kringloop bedrijf en is daar ook al verkocht.
Hoe is dit te voorkomen ?